Geçtiğimiz hafta Steve Anderson ve Karen Anderson’ın "Jeff Bezos: Amazon Hissedarlarına Mektuplar" kitabını okudum ve kitabı okurken bir yandan Amazon’a diğer yandan bu başarının arkasındaki Jeff Bezos’a hayranlığın bir kez daha arttı. Ben de kitabın inceleme yazısını yayınlamadan önce Yatırım ve Girişim Hikayeleri yazı dizime Jeff Bezos’u ekleyebileceğimi düşündüm.
Bu yazımda daha çok 25 yıllık sürede garajda online kitap satışından uzaya turist seyahati yapacak noktaya gelen bir vizyonun hayatındaki kilometre taşlarını paylaşacağım. Tabi Jeff Bezos = Amazon.com olduğu için kişisel hayat hikayesi ile Amazon serüveni birbirinden ayrılamaz bir noktada artık ve bu yazıda da bunu göreceksiniz.
1964 yılında New Mexico’da on yedi yaşındaki bir lise öğrencisi olan annesi Jackie Gise tarafından dünyaya getirildi ve sonra bir petrol mühendisi olan üvey babası Miguel “Mike” Bezos onu evlat edindi.
Lise mezuniyetinde konuşmacı olarak seçildi ve yaptığı konuşmada ana tema “uzay” oldu. Bezos’a göre Dünya, sınırlı kaynakları olduğu için korunmalıydı ve bu da ancak uzayda kurulacak bir yaşam ve Dünya’nın tatil bölgesi olarak kullanılması ile mümkün olabilirdi.
Princeton Üniversitesi’nden bilgisayar bilimi ve elektrik mühendisliği olmak üzere çift anadal ile mezun oldu.
Mezuniyetinden sonra New York’a taşındı ve 1986-1994 yılları arasında bir süre finans sektöründe çalıştı. Ardından 1994 yılında, internet kullanımının yılda %2300 oranında büyüdüğü gerçeğinden hareketle “online” olarak yapabileceği bir proje araştırmaya başladı. 20’den fazla seçeneğin arasından “online kitap satışı” öne çıktı ve 1995 yılında 30 yaşında iken, evinin garajında, ebeveynlerinden aldığı 300 bin dolar başlangıç sermayesi ile amazon.com’u kurdu.
Başlangıçta Abracadabra'da olduğu gibi "Cadabra.com" domaini ile ilerlemek istese de bu kelimenin "cadaver.com"'a (cadaver = ceset, ölü, kadavra) çok benzediğini fark edince yeni bir domain düşünerek sırasıyla "Awake.com", "Browse.com", "Bookmall.com", "Relentless.com" adreslerini satın aldı ancak bu isimleri de kullanmaktan vazgeçti ve eşinin de yönlendirmesi ile Güney Amerika’daki en uzun nehir olan Amazon’dan esinlenerek Amazon.com domaini ile “online kitap satışı” yolculuğuna başladı.
Amazon, online kitap satışı stratejisini uygulayan ilk şirket değildi; Computer Literacy (bir Silikon Vadisi kitapçısı) 1991 gibi erken bir tarihte kendi ürünlerini çevrimiçi satmaya başlamıştı. Amazon.com'un sunduğu fark ise, daha fazla kolaylık sağlamasıydı. En başından beri, çevrimiçi siparişleri doğrudan dünyanın herhangi bir yerindeki müşterinin adresine teslim etme modeline dayanıyordu.
- Şirket 15 Mayıs 1997’de hisse başı 18 dolar değer ile halka arz edildi.
- 1998 yılında PlanetAll, Junglee, Bookpages.co.uk (daha sonra Amazon UK olarak hizmete alındı). Şirketlerini satın aldı.
- 11 Haziran 1998 tarihinde online kitap satışı yanında CD ve DVD satışına da başladı.
- 1999 yılında Internet Movie Database (IMDb), Alexa, Accept.com, and Exchange.com şirketlerini satın aldı.
- 30 Eylül 1999 tarihinde Amazon.com plaformunda “Marketplace” uygulaması ile üçüncü tarafların satış yapmasına izin verdi.
Dot.com balonu yaşanmadan önce 1999 yılında şirketin hisse değeri zirve yaparak 113 dolara ulaştı, yaşanan teknoloji hisselerinin çöküşü ile hisse değeri 6 doların altına kadar bir değere düşmüş olsa da şirket bu kaostan sağ çıkmayı başardı.
- Kasım 2002’de Amazon.com üzerinden kıyafet satılmaya başlandı.
- 2003 yılında CDNow şirketini satın aldı.
- Haziran 2003’te şirket, bulut bilişim hizmeti olan AWS – Amazon Web Hizmetleri’ni tanıttı.
- 2003 yılında şirket ilk yıllık kârını açıkladı. Kuruluşundan bu yana ilk kez kâr eden şirketin yıllık kârı 35.3 milyon dolar olarak açıklandı.
- 2004 yılında Çin’li e-ticaret şirketi Joyo.com’u satın aldı ve Ağustos 2004 tarihinde şirket Çin Halk Cumhuriyeti’nde faaliyete başladı.
- Şubat 2005’te süper hızlı kargo hizmeti Amazon Prime uygulama koyuldu.
- 2005 yılında 2005: BookSurge, Mobipocket.com ve CreateSpace.com şirketlerini satın aldı.
- 2006 yılında Shopbop şirketini satın aldı.
- 2007 yılında DPReview.com ve Brilliance Audio şirketlerini satın aldı.
- Kasım 2007’de şirket elektronik kitap okuma cihazı “Kindle”’ı tanıttı.
- 2008 yılında Audible.com, Fabric.com, Box Office Mojo, AbeBooks, Shelfari, ve Reflexive Entertainment şirketlerini satın aldı.
- 2009 yılında Zappos, Lexcycle, SnapTell ve Kindle’ın rakibi olan Stanza şirketlerini satın aldı.
- 2010 yılında Touchco., Woot, Quidsi, BuyVIP, ve Amie Street şirketlerini satın aldı. Aynı yıl, uzay projesi için Blue Origin şirketini kurdu.
- 2011 yılında LoveFilm, The Book Depository, Pushbutton ve Yap şirketlerini satın aldı.
- 2012 yılında Kiva Systems, Teachstreet ve Evi şirketlerini satın aldı.
- 2013 yılında IVONA Software, GoodReads, Liquavista ve The Washington Post şirketlerini satın aldı.
- 2014 yılında Twitch firmasını satın aldı.
- Haziran 2014’te şirket, ilk ve son telefonu olan "Fire Phone" cihazını tanıttı. Buradaki başarısızlıktan kazanılan deneyim ile Echo ve Alexa doğdu.
- Kasım 2014’te şirket Echo cihazını tanıttı.
- Kasım 2015’te ilk fiziki Amazon kitapçısı açıldı.
- 2017 yılında Whole Foods şirketini satın aldı.
- 2018 yılında PillPack şirketini satın aldı.
- Eylül 2018’de şirket, Apple Inc.’in ardından piyasa değeri 1 trilyon dolar’ı geçen ikinci halka açık Amerikan Şirketi oldu.
Aynı yıl, 10.000 Yıl Saati ismini verdiği 150 metre boyutunda bir saat inşa etme projesine bu saatin” uzun vadeli düşünmenin gücü”nü temsil ettiğine inandığı için fon ayırdı. Bezos’a göre bu proje, hayatı boyunca Amazon.com’da uyguladığı uzun vadeli stratejileri temsil edecek ve gelecek kuşakların bu saat vasıtası ile uzun vadeli sorular sormasını sağlayacak.
Tüm hayatı boyunca Bezos için en önemli iki ölçüt; veri ve para olmuştur. Ölçülen veri doğru olsa bile yanlış bir konu ölçülüyorsa ihtiyaç duyulan bilgiye ulaşılamayacaktır.
Temmuz 2021’de şirketin kurucusu ve CEO’su olarak görev yapan Jeff Bezos, 200 milyar dolarlık kişisel servete sahip bir şekilde şirketten emekli olarak CEO olarak yerini Andy Jassy’e bıraktı ve uzay çalışmalarına yoğunlaştı.
