Şirketler, faaliyetleri ve yatırım projeleri kapsamında borçlanabilmektedirler. Bu borçlanmalar ise beraberinde maliyet (faiz ve diğer giderler) getirmektedir ve çoğu zaman finansal tabloların içinde önemli bir kalem yer almaktadır.
TMS 23 Borçlanma Maliyetleri
Oldukça kısa bir standart olan TMS 23, en son 15 Ocak 2019 tarihinde değişikliğe uğramıştır. Standart, diğer standartlardan farklı olarak bir “amaç” başlığı barındırmaz; onun yerine “temel ilke” içermektedir.
TMS 23’ün temel ilkesi
Standardın temel ilkesi, özellikli varlıkların elde edilmesi, inşası veye üretimi ile doğrudan ilişkilendirilebilen borçlanma maliyetlerinin, varlığın maliyetinin bir parçasını oluşturduğudur. Dolayısıyla bu maliyetler aktifleştirilebilir nitelikte iken, bunun dışında kalan tüm borçlanma maliyetleri kâr veya zararda muhasebeleştirilmelidir.
Peki, temel ilkede belirtilen "özellikli varlık" ne demektir?
Özellikli varlık; Amaçlanan kullanıma veya satışa hazır duruma getirilebilmesi, zorunlu olarak, uzun bir süreyi gerektiren varlıklardır. Buradaki “zorunlu olarak” ifadesi önemlidir zira inşası ya da kullanıma hazır hale getirilmesi kasıtlı ya da keyfi olarak uzatılan varlıklar özellikli varlık anlamına gelmez.
Peki bu “uzun süre” kavramı nasıl belirlenebilir?
Bu kavram ve soruya ilişkin standartta doğrudan bir açıklama yapılmamakla birlikte raporlama mantığı ile düşünüldüğünde inşası veya kullanıma hazır hale gelmesi 1 yıldan uzun süren varlıklar için kullanılabileceğini düşünebiliriz. Yine de bu konu bir miktar subjektif yargı barındırıyor evet.
TMS 23 kapsamında “özellikli varlık” örnekleri
Standarda göre özellikli varlık örnekleri şunlardır (TMS 23.7):
- Stoklar,
- İmalat tesisleri,
- Enerji üretim tesisleri,
- Maddi olmayan duran varlıklar,
- Yatırım amaçlı gayrimenkuller,
- Taşıyıcı bitkiler
- ..
TMS 23 kapsamında aktifleştirilebilir borçlanma maliyetleri
Standart kapsamında aktifleştirilebilir borçlanma maliyetleri arasında aşağıdakiler yer almaktadır (TMS 23.6):
- TFRS 9’da tanımlanan etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan faiz gideri,
- "TFRS 16 Kiralamalar"
- Yabancı para ile borçlanmalarda, faiz maliyetleri ile ilgili düzeltme olarak dikkate alındıkları ölçüde olmak üzere, kur farkları.
TMS 23 kapsamında borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesi
Şirketler, özellikli varlık için katlandıkları borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesine, aşağıdaki aktifleştirme koşullarının tümünün sağlanmasının ardından başlamalıdır:
- İşletme, varlık için harcama yaptığında;
- Borçlanma maliyetleri oluştuğunda;
- İşletme, ilgili varlığın amaçlanan kullanıma veya satışa hazır duruma getirilmesi için gerekli işlemlere başladığında
Yukarıdaki koşullar sağlandıktan sonra yapılacak olan aktifleştirmede dikkat edilmesi gereken diğer bazı hususlar vardır. Bunlar;
- Bir özellikli varlığın edinilmesinde, inşasında ya da yapımında hem kredi kullanımı hem de bir devlet teşviği alınmış ise, aktifleştirilecek borçlanma maliyetinin hesaplanmasında alınan teşvik tutarı dikkate alınmaz.
- Bir özellikli varlığın inşası ya da edinimi için yapılan borçlanmanın tamamı ya da bir bölümü, geçici bir süre finansal gelir yaratacak yatırımlarda değerlendirilmişse (vadeli mevduat gibi), bu işlemden sağlanan gelir toplam borçlanma maliyetinden düşürülmeli ve kalan tutar aktifleştirilmelidir.
- Genel amaçlı kullanılan bir kredinin bir bölümü özellikli varlığın inşası ya da ediniminde kullanıldığında, kullanılan kısmın toplam krediye oranı, ilgili dönemin toplam borçlanma maliiyetinin aktifleştirilecek kısmını hesaplamak için kullanılmalıdır.
- Bir özellikli varlığın edinimi ya da inşası için birden fazla kredi kullanılmışsa, tüm kredilerin ve borçlanma maliyetlerinin ağırlıklı ortalaması hesaplanarak aktifleştirilecek tutar bulunmalıdır.
- Bir özellikli varlığın amaçlanan kullanıma veya satışa hazır duruma getirilmesine yönelik faaliyetlere uzun süreli ara verilen dönemler boyunca oluşan borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesine de ara verilmeli; ancak işlemlerdeki geçici gecikmenin, varlığın amaçlanan kullanıma veya satışa hazır duruma getirilmesi için gerekli işlemlerin kaçınılmaz bir parçası olduğu durumlarda da borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesine ara verilmemelidir. Diğer yandan bir özellikli varlığın amaçlanan kullanıma veya satışa hazır duruma getirilmesi için gerekli tüm işlemler esas itibarıyla tamamlandığında, borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesine son verilmelidir.
- İşletmeler;
- İlgili dönem boyunca aktifleştirilen borçlanma maliyetlerinin tutarını ve
- Aktifleştirilebilecek borçlanma maliyetleri tutarının belirlenmesinde kullanılan aktifleştirme oranını finansan rapor dipnotlarında açıklamalıdır.
Standart ile ilgili örnek uygulamaya aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
"TMS 23 Borçlanma Maliyetleri Örnek Uygulamalar"
Bu yazıyı sosyal medyada paylaşmak için ekranın solundaki sosyal medya araçlarını kullanabilirsiniz.
