40 ziyaretçi ve 0 üye çevrimiçi

TFRS 15 Kapsamında Mal ve Hizmetlerin Birlikte Sunumu

Aktif . Gösterim: 1365

TFRS 15 ile birlikte hayatıma bazı yeni kavramlar geldi. Bu kavramlar İngilizce orjinallerinde yer almadığı kadar orjinal bir şekilde dilimize girdi. Örneğin edim yükümlülüğü ve farklı mal veya hizmet kavramları..

TFRS 15 Kapsamında Mal ve Hizmetlerin Birlikte Sunumu

TFRS 15’in ana kavramlarından biri “edim yükümlülüğü (performance obligation)”dür ve bu kavram "müşteri ve satıcı arasında yapılan sözleşmede, müşteriye taahhüt edilen her bir mal ve hizmet, bir edim yükümlülüğü"nü ifade etmektedir (TFRS 15 Ek.A).

Bir sözleşmede birden fazla mal ve hizmet taahhüdü yapılmış ise, her bir mal ve hizmetin bir bütünün parçaları mı yoksa “farklı (standardın orjinalindeki haliyle “distinct”) mal ve/veya hizmet” mi oldukları belirlenmelidir.

Şunu söylemeliyim ki, yukarıda bahsettiğim Türkçeleştirilmiş iki kavram, ingilizce orjinallerinden Türkçe’ye yapılan çeviri sonrası hepimizin kullanacağı kavramlar olduğu için bunlara alışmamız gerekiyor.

Konuya dönersek, müşterilere yazılım geliştiren bir teknoloji firmasında çalıştığınızı varsayalım ve müşteriler ile yapılan sözleşmeye göre, yazılımı sizden satın aldıktan itibaren kurulum ve 1 yıl boyunca da teknik destek veriyorsunuz diyelim.

Bu sözleşme kapsamında sunulan mal ve hizmet “farklı mal ve hizmet” midir?

TFRS 15'e göre farklı mal veya hizmet kavramları

TFRS 15’te farklı mal ve hizmet kavramı TFRS 15.27’ye göre aşağıdaki iki şartın birlikte karşılandığı durumlardaki mal ve hizmetler “farklı mal ve hizmet” olacaktır;

  1. Müşteri, mal veya hizmetten tek başına veya kullanımına hazır diğer kaynaklarla birlikte faydalanabilir (başka bir ifadeyle, mal veya hizmet farklı olabilme niteliğine sahiptir) ve
  2. İşletmenin müşteriye mal ve hizmet devir taahhüdü, sözleşmedeki diğer taahhütlerinden ayrı olarak tanımlanabilir niteliktedir (başka bir ifadeyle, mal veya hizmetin devir taahhüdü sözleşme içeriğinde farklıdır).

Buna göre değerlendirme bu iki kritere yapılmalıdır.

1. Yukarıda verdiğim örnekteki sözleşmeye göre yazılım, kurul ve teknik destek hizmetleri birbirinden bağımsız olarak sunulabilir. Bu nedenle ilk koşulun karşılandığını söyleyebiliriz.

2. İkinci koşulda da sözleşmedeki her bir mal ve hizmetin ayrı ayrı tanımlanabilir olup olmadığını değerlendirmek olacaktır.

Bunu bir örnekle açıklarsam;

Bir müteahhit, bir sözleşme karşılığında ev yapacaktır. Bu evi yaparken sırasıyla binayı tamamlar, ardından kapısı, penceresi, asansörü, otoparkını ayrı ayrı tamamlayarak ev inşaatını tamamlar. Burada tamamlanan her bir hizmet (otopark, asansör, camların kullanımı gibi) ayrı ayrı kullanılabilir durumdadır ve yukarıda belirttiğim ilk koşulu sağlamaktadır. Buna karşın, bu hizmetlerin her biri sözleşmede ayrı ayrı belirtilmemiş ve bir taahhüt verilmemiştir. Müteahhit’in taahhüt ettiği şey, parça parça bunların her biri değil; bitmiş bir ev inşaatıdır.

Buna göre bizim örneğimize biraz daha detaylı bakalım;

1. Mal veya hizmet tek başına faydalanabilir durumda mı?

Şirket, yazılım satışını, kurulum hizmetini ve teknik destek hizmetini satıyor.

Bu hizmetlerin her biri müşteri tarafından ayrı ayrı ya da hazır durumda olan diğer mal ve hizmetlerle birlikte kullanılabilir mi?

Örneğin, müşteri kurulumu kendi başına yapabilir mi?

Ya da satın aldıktan sonra 1 yıl boyunca teknik destek almadan kullanma imkanına sahip mi?

Hiç kuşkuşusuz evet.

Buna göre yazılım satışı, kurulum hizmeti ve teknik destek hizmetinin her biri “farklı mal ve hizmet” olarak değerlendirilebilir. Böylece farklı mal ve hizmet olmanın ilk koşulu sağlanmış oldu. Ancak henüz bitmedi.

2. Mal ve hizmet, sözleşmede ayrı olarak tanımlanabilir nitelikte mi?

İkinci aşamada, sözleşmede sunulacak her bir mal ve hizmet tesliminin ayrı ayrı tanımlanabilir olup olmadığını kontrol etmeliyiz.

TFRS 15.29’a göre aşağıda durumların varlığı, sözleşmedeki mal ve hizmetlerin ayrı ayrı tanımlanabilir olmadığını gösterir:

  1. İşletme, mal veya hizmetleri sözleşmede taahhüt edilen diğer mal veya hizmetlerle bütünleştirerek, müşterinin kendisi için sözleşme yaptığı birleşik çıktıyı veya çıktıları temsil eden bir mal veya hizmetler paketine dâhil etme şeklinde önemli bir hizmet verir. Diğer bir ifadeyle, işletme mal veya hizmetleri müşteri tarafından belirlenen birleşik çıktı veya çıktıları üretmek veya teslim etmek için girdi olarak kullanır. Birleşik çıktı veya çıktılar birden fazla aşama, unsur veya birim içerebilir.
  2. Bir veya daha fazla mal veya hizmet, sözleşmede taahhüt edilen başka mal veya hizmetleri önemli ölçüde değiştirir veya müşterinin isteğine göre özelleştirir; veya başka mal veya hizmetler tarafından önemli ölçüde değiştirilir veya müşteri isteğine göre özelleştirilir.
  3. Mal veya hizmetler yüksek derecede birbiriyle bağımlı veya ilişkilidir. Başka bir ifadeyle, mal veya hizmetlerden her biri sözleşmede yer alan diğer mal veya hizmetlerin bir veya daha fazlasından önemli ölçüde etkilenir. Örneğin, bazı durumlarda iki veya daha fazla mal veya hizmet önemli ölçüde birbirlerinden etkilenir; çünkü işletme, mal veya hizmetlerin her birini bağımsız olarak devretmek suretiyle kendi taahhüdünü yerine getiremez.

Bu maddelere göre örneğimizi yeniden değerlendirelim;

Müşteriler kurulum hizmetini bambaşka bir firmadan alabilir ya da kendileri de bu işlemi yapabilirler. Bu nedenle, bu hizmetler için ayrı ayrı tanımlanabilir niteliktedir diyebiliriz.

Yazılım desteği de aynı şekilde değerlendirilmelidir. Yani, müşteri, ürünü satın aldıktan sonra, teknik destek almadan da programı kullanabilir. Ya da teknik desteği başka bir firmadan ya da kendi teknik destek ekibinden sağlayabilir. Bu, yazılımın satın alınmış olmasına ve kullanılmasına engel br durum olmayacaktır. Gerek kurulum, gerekse de teknik destek sunumu, sözleşmede zorunlu olarak belirlenmiş olsa bile, bu durum, yazılım satışının ayrı olarak tanımlanmasına ve diğer hizmetlerin de ayrı ayrı tanımlanmasına engel değildir.

Özetle, bu hizmetlerin her biri “farklı mal ve hizmet” niteliğindedir.

TFRS 15 ile ilgili diğer makalelerime aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.

"Sözleşme Varlığı ve Ticari Alacak Kavramlarının TFRS 15 Açısından İncelenmesi"

"TFRS 15 Kapsamında Yazılım Sözleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi"

"TFRS 15 Kapsamında İskonto İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi"

"TFRS 15 Kapsamında İnşaat Sözleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi"

"TFRS 15 Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Alacaklar ve Örnek Uygulama"

Yazıyı daha çok kişiye ulaştırmak için sayfanın solundaki sosyal medya araçlarını kullanabilirsiniz.

accafin.com'u sosyal medyadan takip edebilirsiniz / @accafin

  

Yasal Uyarı: Her hakkı ACCAFIN.com sitesine ait olan bu makale ve makalede yer alan grafikler ve yorumlar, izinsiz, kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

Tags: muhasebe denetim IFRS

ACCAFIN | MUDEFIN

Vizyon; Muhasebe, Denetim ve Finans alanlarında öncelikli başvuru kaynağı olmaktır.


Misyon; Muhasebe, Denetim ve Finans alanlarında nitelikli yayınlar ile kullanıcıların bilgi ve farkındalık seviyelerinin artmasına yardımcı olmaktır.


Bizi takip edin!


Periyodik bültenler için mail grubuna üye olabilirsiniz

MUDEFIN | ACCAFIN Mobile

0
paylaşım!

Bizi takip edin..

Sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz...

0
paylaşım!